2021 kazı sezonu Pergamon Amfitiyatrosu çalışmaları

Bergama’da 2021 kazı sezonu kapsamında Pergamon Amfitiyatrosu’nda ayrıntılı mimari belgelemenin üçüncü yılı ve arkeolojik kazıların ikinci aşaması gerçekleştirilmektedir. Arkeolojik ve mimari araştırmalara başlamadan önce Amfitiyatro’da iki haftalık bir temizlik çalışması gerçekleştirilmiştir (Resim 1 a-b). Geçtiğimiz yıl pandemi nedeniyle arkeolojik kazı çalışmaları yapılamamış, ancak yapı araştırmaları ve mimari belgeleme çalışmaları daha küçük bir ekip tarafından devam ettirilmişti. Bu yıl, Amfitiyatro’nun mimari düzeni, kronolojisi ve kullanımı hakkında önemli bilgiler elde etmek amacıyla çeşitli alanlarda kazılara yeniden başlanmıştır (Resim 2).

_{Resim 1 a-b Amfitiyatro’da bitki temizliği (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)
Resim 2 Caveada yapılan arkeolojik sondajlar (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)}

Doğu kesimde yapılan arkeolojik sondajlarda, cavea, caveanın yapısı ve yamaçla olan ilişkisi hakkında daha fazla bilgi edinilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen ilk sonuçlara göre caveanın tonozlu alt yapılara göre daha ucuz malzemeden ve daha hızlı bir şekilde inşa edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca iki açmada caveaya ait yazıtlı (in situ olmayan) iki oturma bloğu ortaya çıkarılmıştır (Resim 3 a-b). Bu keşif, ayrıcalıklı kişilere ait yazıtlı oturma bloklarının sadece ima caveada değil, üst seviyelerde de bulunabileceğini göstermektedir. Sahada gerçekleştirilen detaylı belgelendirme ve üç boyutlu fotogrametrinin ardından bloklar Bergama’daki Kızıl Avlu sergi alanına taşınmıştır (Resim 4 a-c).

_{Resim 3 a-b Caveaya ait yazıtlı oturma blokları (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)}

_{Resim 4a Yazıtlı oturma bloklarının belgelenmesi (DAI Pergamongrabung 2021 | G. Günay)
Resim 4b Yazıtlı oturma bloklarının taşınması (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)
Resim 4c Yazıtlı oturma blokları Kızıl Avlu sergi alanında (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)}

Amfitiyatro’nun kuzey ve güney kesimlerindeki temizlik çalışmaları, yapının ana hatlarını ve sınırlarını belirlemeye yardımcı olacak yeni duvarları gün ışığına çıkarmıştır (Resim 5 a-b). Bu sayede daha iyi bir üç boyutlu rekonstrüksiyon da mümkün olacaktır. Şimdiye kadar yapılan çalışmaların önemli bir sonucu da yapının inşaat sürece ait aşamaların belirlenebilmesidir. Amfitiyatro’nun korunmuş kalıntılarına dayanarak altı inşaat aşaması tespit edilebilmektedir.

_{Resim 5 a-b Kuzey kesimdeki temizlik çalışmaları (DAI Pergamongrabung 2021 | İ. Yeneroğlu)}

Daha önceki yıllarda olduğu gibi, Structure from Motion (SfM) yöntemi gelişmiş ölçüm verileri ve üç boyutlu belgeleme için mimari araştırma ve belgeleme çalışmalarında yeniden kullanılmıştır (Resim 6). SfM belgelemelerinin bir parçası olarak geliştirilmiş kameralara sahip yeni İHA`lar kullanılmaktadır. Mimari belgeleme çalışmaları, GNSS ve total station ölçümleriyle birleştirilmiş 3D modellere (SfM yöntemi) dayalı yeni kat planı ölçümleri ve yeni kesit çizimlerini kapsamaktadır (Resim 7).

Yukarıda bahsedilen çalışmaların yanı sıra, Kiel Üniversitesi (Almanya) ve Kocaeli Üniversitesi (Türkiye) jeofizik araştırma ekipleri, olası yapısal unsurları tespit etmek için Amfitiyatro’nun batı kesiminde yer radarı (GPR) yöntemini uygulamıştır (Resim 8).